Bezpieczeństwo dorosłych i dzieci w sieci

Jako społeczeństwo always-online uzależnione od licznych serwisów
sieciowych – nie tylko społecznościowych, ale także wspomagających nas
w codziennych czynnościach domowych i zawodowych, w pewnym sensie
uzależniliśmy się od dostępu do internetu. Podczas gdy starsze pokolenia
uczyły się obsługi sprzętu komputerowego na użytek własny lub pracy zawodowej, pokolenia młodsze wiedzę i kompetencje w tym obszarze kształtowały w szkołach. Pokolenia najmłodsze natomiast przysposabiane są w sposób naturalny od najmłodszych lat i obsługa urządzeń elektronicznych staje się czymś tak naturalnym, jak chodzenie czy jazda na rowerze. Omawiany proces został dodatkowo przyspieszony w okresie pandemii, gdy zarówno w pracy jak i w szkole korzystanie z systemów   komputerowych jako środków komunikacji na odległość początkowo stało się koniecznością, by dziś stanowić nieodłączny element naszego funkcjonowania.

W tym miejscu jednak należy postawić pytanie: czy jako użytkownicy
sieci globalnej jesteśmy bezpieczni? Na jakie zagrożenia narażone będą
dzieci zaczynające właśnie naukę szkolną? Co zagraża dorosłym? 

Eksperci zgodnie ostrzegają, że korzystanie z internetu niesie za sobą szereg niebezpieczeństw, przed którymi trudno się ochronić niezależnie od poziomu kompetencji komputerowych. Łupem przestępców padają zarówno dane użytkowników, a coraz częściej także ich pieniądze oraz inne dobra. Wzrost ilości cyberprzestępstw jest bezpośrednim skutkiem cyfryzacji społeczeństwa. Potwierdzenie można znaleźć w statystykach
Policji. W 1999 roku odnotowano 164 oszustwa komputerowe, czyli
przestępstwa definiowane jako „osiąganie korzyści majątkowych lub szkód
wyrządzanych innej osobie, bez upoważnienia, wpływanie na
automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych
informatycznych, ich usuwanie lub zmienianie”. Na podstawie zgłoszeń
wszczęto wówczas 52 postępowania. W 2009 roku podobnych zgłoszeń
było 978 – wszczęto 673 postępowania.  W 2020 roku – w okresie
pandemii, gdy większość z nas odizolowała się od otoczenia w domach i
kontakt ze światem zapewniała sobie za pośrednictwem internetu –zgłoszono 10 011 oszustw komputerowych a Policja wszczęła na tej podstawie 11 219 postępowań. Nie mówimy tu zatem o wzroście dwu - czy
nawet trzykrotnym. Dziś każdy może znaleźć się na celowniku przestępców lub paść ofiarą przypadkowego ataku z udziałem samoczynnie rozsyłającego się szkodliwego oprogramowania.

Zwiększenie ilości użytkowników sieci stał się katalizatorem przekształcenia, którego jesteśmy świadkami. Co więcej, przestępczość internetowa niestety jest łatwiejsza w realizacji, ponieważ dotychczasowe ryzyko związane z koniecznością nawiązania bezpośredniego kontaktu zostało wyeliminowane, po drugie jest tańsza, ponieważ wymaga zaangażowania minimum sił i środków w postaci prostego i powszechnie dostępnego sprzętu komputerowego. Przestępca, gdy już uda mu się nawiązać kontakt z ofiarą robi wszystko, by doprowadzić do sytuacji, w której nakłoni ją do określonego działania (przekazania kontroli nad komputerem, przesłania pieniędzy itp.). W tym celu stopniowo zdobywa zaufanie swojej ofiary. Uwiarygadnia się w jej oczach, a gdy pojawi się choć cień niepewności – natychmiast zrywa kontakt.

W przedstawionym kontekście dzieci są szczególnie narażone na różne niebezpieczeństwa. Dziś, gdy rodzice wyposażają je w komputer niezbędny do nauki zdalnej, czy telefon do kontaktu w sytuacjach awaryjnych, obecność w sieci naraża je na bezpieczeństwo w takim samym stopniu, jak osoby dorosłe. A zważywszy na naturalną ufność dziecka oraz ciekawość świata – może nawet w stopniu wyższym. Dokonując wyboru sprzętu i oddając go do użytku najmłodszych należy więc obowiązkowo zadbać o to, by późniejszy użytkownik był bezpieczny. Trzeba w miarę możliwości odciąć możliwość kontaktu z nieznajomymi i dla pewności regularne weryfikować stan zabezpieczeń – zarówno w sprzęcie wykorzystywanym przez dzieci jak i przez siebie. W każdym obszarze bezpieczeństwa najpierw należy zrobić wszystko, by zagrożeniom zapobiec – dopiero później usuwać ewentualne skutki. Jest to zasada szczególnie bliska sercu każdego rodzica. Dlatego też nie powinniśmy traktować sprzętu elektronicznego jak bezpiecznej przystani i na wszelkie podejrzane działania w sieci powinniśmy reagować tak, jak na pojawienie się podejrzanych osób w okolicach szkoły czy placu zabaw.

Autorem tekstu jest Igor Protasowicki, doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie, inżynier informatyki, pracownik dydaktyczny WSB w Warszawie. Autor licznych publikacji naukowych i współautor książek związanych z problematyką wielu wymiarów bezpieczeństwa wewnętrznego i międzynarodowego.

Jesteś zainteresowany współpracą z Ekspertem WSB?
Skontaktuj się z nami: